Նորություններ

Նորություններ

Մալարիայի դեմ պայքարի համաշխարհային օր 2023. ժամանակն է վերջ դնել մալարիային, ասում է ԱՀԿ-ն

• By ANI
• Apr 24, 2023

2023 թվականի մալարիայի դեմ պայքարի համաշխարհային օրվա կապակցությամբ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը կոչ է արել ամբողջ աշխարհում տուժած երկրներին արագացնել մալարիայի կանխարգելման, հայտնաբերման և բուժման բարձր արդյունավետ միջոցների և ռազմավարությունների ներդրումը՝ կենտրոնանալով բնակչության ամենախոցելի հատվածների վրա՝ համոզվելով, որ ոչ մի անհատ կամ խումբ անտեսված չէ:

ԱՀԿ-ի հարավ-արևելյան Ասիայի տարածաշրջանային տնօրեն, դոկտոր Պունամ Խետրապալ Սինգհի խոսքով՝ COVID-19 ճգնաժամի ստվերում աշխարհը չի գնում մալարիայի 2016-2030-ի ԱՀԿ Գլոբալ տեխնիկական ռազմավարության (GTS) երկու կարևոր նպատակներին հասնելու ուղղով՝ գլոբալ հիվանդացության և մահացության 90 և ավելի տոկոս կրճատում մինչև 2030 թվականը՝ հիմնվելով 2015-ի մակարդակի վրա:

Դոկտոր Պունամն ասաց, որ 2021 թվականին աշխարհում մոտ 619,000 մարդ է մահացել մալարիայից՝ 2020 թվականի 625,000-ի համեմատ:

Մոտավոր հաշվարկներով գրանցվել է մալարիայի 247 միլիոն նոր դեպք՝ 2020 թվականի 245 միլիոնի համեմատ։

ԱՀԿ-ի Հարավարևելյան Ասիայի տարածաշրջանը շարունակում է առաջատար լինել համաշխարհային մասշտաբով:

Տնօրենի խոսքով ՝ 2020 թվականի վերջին Հարավարևելյան Ասիայի տարածաշրջանը ԱՀԿ–ի միակ տարածաշրջանն էր, որին հաջողվել է հասնել մալարիայով հիվանդացության և դրանից մահացության 40 տոկոս նվազման՝ 2015 թվականի՝  GTS- ի առաջին փուլի համեմատ:

COVID-19-ի պատասխան գործողությունների ֆոնին Մալդիվները և Շրի Լանկան պահպանել են իրենց մալարիայից զերծ կարգավիճակը, և տարածաշրջանի հինգ երկրներ՝ Բութանը, Հարավային Կորեան, Նեպալը, Թաիլանդը և Թիմոր-Լեստեն, այն 25 երկրների և մեկ տարածաշրջանի շարքում են, որոնք ամբողջ աշխարհում ճանաչված են որպես մինչև 2025 թվականը մալարիան ամբողջությամբ հաղթահարելու ամենամեծ ներուժն ունեցող երկրներ,  ասել է բժիշկ Պունամ Խետրապալ Սինգհը:

2023 թվականի սեպտեմբերին Թիմոր-Լեստեն, ամենայն հավանականությամբ, կավարտի երեք տարի անընդմեջ՝ մալարիայի բացակայության մասին անընդմեջ զեկոիյցները: Հետևաբար այն կճանաչվի մալարիայից զերծ երկիր: 

Դոկտոր Պունամն ասաց, որ 2022 թվականին ողջ տարածաշրջանի առողջապահության նախարարները միաձայն հաստատել են մալարիայի վերացման հանձնառությունը վերականգնելու մասին հայտարարությունը՝ ընդգծելով ապացուցված իրականացման ռազմավարությունների ընդլայնման, ինչպես նաև նորարարական ռազմավարությունների և միջոցների ներդրման հրատապ անհրաժեշտությունը:

«Հայտարարությունը համահունչ է մալարիայի վերացման արագացման և պահպանման համար տարածաշրջանի 2017 թվականի նախարարական հռչակագրին, ինչպես նաև Մեծ Մեկոնգ շրջանում մալարիայի վերացմանն ուղղված 2018 թվականի նախարարական կոչին», - ասաց նա:

Այսօր երկիրը փակուղում է: 2010 թվականից ի վեր տարածաշրջանում մալարիայի կանխարգելման և վերահսկման ընդհանուր ֆինանսավորումը կրճատվել է 36 տոկոսով, հիմնականում գլոբալ աջակցության թուլացման պատճառով, նշեց դոկտոր Պունամը:

Արտեմիսինինի վրա հիմնված համակցված թերապիայի արդյունավետության նվազում, հատկապես Մեծ Մեկոնգի ենթաշրջանում, ինչպես նաև պիրետրոիդների նկատմամբ վեկտորային դիմադրության բարձրացում, հիվանդացության, մահացության և տարածման ռիսկ: Մի քանի երկրներում անդրսահմանային փոխանցումը շարունակում է լուրջ խոչընդոտ հանդիսանալ վերացման նպատակին հասնելու համար:

Ամբողջ տարածաշրջանում պահպանվում են ծառայությունների բացերը.2021 թվականին տարածաշրջանում գրանցվել է 385 000-ով ավելի դեպք՝ 2020 թվականի համեմատ: 

ԱՀԿ-ն կոչ է անում գործել մի քանի առանցքային վայրերում:

Ըստ դոկտոր Պունամի, նախ 'ենթազգային մակարդակում կարողությունների ամրապնդումը' շեշտը դնելով հստակ և իրագործելի նպատակների սահմանման, հատկացված ռեսուրսների ծավալի ավելացման և տեղական պաշտոնյաների հզորացման վրա:

«Երկրորդը, իշխանությունը տեղափոխելը դեպի ծայրամասեր՝ կենտրոնանալով միջսահմանային համագործակցության ավելացման վրա, հատկապես բարձր բեռ ունեցող երկրներում և հարևան երկրներում, որոնք գտնվում են վերացման եզրին: Դրա համար պետական պաշտոնյաները պետք է մշակեն գործողությունների վրա հիմնված ճանապարհային քարտեզներ՝ մոնիտորինգի և գնահատման ամուր շրջանակներով», - ասաց նա:

«Երրորդ, մալարիայի ծրագրերի համար համարժեք և կայուն ֆինանսավորման ապահովում՝ գիտակցելով, որ ֆինանսավորման անցումները պետք է կանխատեսվեն, պլանավորվեն և իրականացվեն աստիճանաբար՝ հիմնվելով ժամանակային ռազմավարության վրա», - ավելացրեց տնօրենը:

Նա ասաց, որ չորրորդ քայլը վերահսկողությունը վերածելն է մալարիայի դեմ պայքարի հիմնական գործողության ՝ վերջին մղոնի խոչընդոտների հայտնաբերման և հաղթահարման համար:

«Հինգերորդ, արագացնելով բարձր ազդեցություն ունեցող նորարարությունները, ոչ միայն ախտորոշման և բուժման, այլ նաև ծառայությունների մատուցման ոլորտում՝ համահունչ տարածաշրջանի առաջնային առողջապահական մոտեցմանը համընդհանուր առողջապահական ծածկույթի հասնելու համար՝ սկսած 2014 թվականից՝ տարածաշրջանի ութ առաջնահերթություններից մեկը», ասաց նա: 

Շատ կարևոր է ինտենսիվ ջանքերի գործադրումը՝ ներկայումս առկա ռազմավարությունների և գործիքների միջոցով ռիսկային խմբերին և խոցելի բնակչությանը հասնելը:

Ամբողջ աշխարհում ամենաաղքատ ընտանիքների երեխաների մոտ մալարիայով վարակվելու հավանականությունը հինգ անգամ ավելի մեծ է։ Մալարիան ավելի տարածված է նաև փոքր երեխաների շրջանում, որոնց մայրերը կրթության ցածր մակարդակ ունեն և ապրում են գյուղական վայրերում, ասում է նա:

«Այս բնակչությանը հասանելի մալարիայի կանխարգելմամբ, ախտորոշմամբ և բուժմամբ ընդգրկելը կարևոր նշանակություն ունի 2016-2030 թվականների մալարիայի դեմ պայքարի գլոբալ տեխնիկական ռազմավարության և կայուն զարգացման նպատակների իրականացման և բոլորի համար մալարիայի վերացման խոստումն իրականացնելու նպատակով», - ասաց դոկտոր Պունամը:

«Մալարիայի համաշխարհային օրը ԱՀԿ-ն վերահաստատում է իր աջակցությունը տարածաշրջանի բոլոր երկրներին՝ արագացնելու և/կամ պահպանելու մալարիայի վերացումը՝ հիմնվելով տարածաշրջանի համաշխարհային առաջընթացի վրա և միավորելով մեր գործընկերների հետ՝ ոչ մի անհատի կամ խմբի անտեսված չթողնելու համար», - ավելացրեց նա: